Kan IBAN samen met moderne betalingsvormen bestaan?
IBAN als ordeschepper
Het doel van IBAN was om het betaalverkeer binnen Europa te normaliseren. Het werd dan ook oorspronkelijk ontwikkeld en bedacht door EU-instellingen in Brussel en Luxemburg. Voorafgaand aan IBAN had elk land zijn eigen standaard en notatie voor bankrekeningnummers. Je moest dus heel goed oppassen of het bankrekeningnummer wel voldeed aan de standaard van het land waar je geld naar overmaakte. Met zoveel landen in de EU was dat aan het begin van het millennium een echt hoofdpijndossier. Op internationaal gebied is er wel eens eerder geprobeerd orde te scheppen. Zo was er het ISO 13616:1997-voorstel, maar de meeste bankinstellingen en overheden vonden dat te ingewikkeld. Later werd er met IBAN dus een gemakkelijker alternatief gevonden.Opkomst van alternatieve betalingsvormen
Tegelijkertijd met de introductie van IBAN begonnen ook alternatieve betalingsvormen steeds populairder te worden. Het doel om internationale betalingen te normaliseren en te ordenen kwam dus alsnog onder druk te staan. Een betalingsvorm als PayPal was bijvoorbeeld zelfs al ver vóór de introductie van IBAN in Nederland actief.Grote bedrijven uit allerlei verschillende sectoren accepteren ook al geruime tijd dit soort mainstream alternatieven. Kijk bijvoorbeeld alleen al naar eBay, Groupon, Airbnb en Steam. Ook binnen andere sectoren waar je vaak te maken hebt met microbetalingen, zoals bijvoorbeeld het geval is bij casino spellen, zijn betalingsvormen als Skrill en Neteller niet weg te denken. Grote spelaanbieders als Betway spelen daar handig op in. Als je een internationaal publiek wil aanspreken, is het immers belangrijk dat je je zo flexibel mogelijk opstelt. En flexibiliteit is helaas niet bepaald het sterkste punt van de reguliere bankoverschrijving.
Technologieën brengen nieuwe trends met zich mee
De meest recente trends zijn zeer sterk met nieuwe technologieën verbonden. Zo zorgde de opkomst van de smartphone voor een revolutie op het gebied van (mobiel) internetbankieren. Hetzelfde geldt voor cryptovaluta: zonder de revolutionaire infrastructuur die het handelen zonder tussenpersonen mogelijk maakt zou het nooit van de grond zijn gekomen. En nu zelfs horloges steeds geavanceerder worden, begint ook het contactloos betalen met je uurwerk en andere wearables steeds populairder te worden. Uit de meest recente jaarcijfers van Betaalvereniging Nederland blijkt bijvoorbeeld dat 69 procent van alle elektronische betalingen vorig jaar al contactloos geschiedden. 10% van deze betalingen werd met een smartphone of wearable afgehandeld. Dit zal in de toekomst alleen maar verder groeien. Of we over vijf of tien jaar nog wel standaard een pinpas op zak hebben als we boodschappen gaan doen is nog maar de vraag. En waarom zouden we de wearables ook niet met andere wallets kunnen verbinden dan met die van de bank?'Internationaal' is breder dan 'Europees'
Hoewel IBAN zoals eerder gezegd voor korte tijd enige orde wist te scheppen in het internationale betalingsverkeer, blijft het ook bovenal een Europees product. Het klopt dat ook enkele landen in Afrika en het Midden-Oosten eraan meedoen, maar de focus ligt haast exclusief op Europa. Dit maakt IBAN onbruikbaar bij bankoverschrijvingen naar bijvoorbeeld de VS, Japan of China. Vooral zzp?ers die voor de internationale markt werken en met tal van landen van doen hebben, zullen bankoverschrijvingen en hun IBAN-nummer zoveel mogelijk proberen te vermijden.
Betalingsvormen waarmee je een soort fictieve lokale bankrekening kunt aanmaken, zoals Transferwise, zijn populair in deze bedrijfstak. Zo kun je immers je geld in het land waar je klanten zitten ?poolen? voordat je het overmaakt naar je eigen rekeningnummer, of dat nou bij een bank is of ergens anders. Ook dit soort technologieën, waarbij je een rekeningnummer krijgt van een bank waar je alleen indirect aan bent verbonden, zetten het traditionele model onder druk.
Bankoverschrijvingen en andere betalingsvormen naast elkaar
Bankoverschrijvingen zullen toch waarschijnlijk niet snel ten onder gaan. Banken zitten natuurlijk ook niet stil en reageren op ontwikkelingen buiten de bankensector om: bijvoorbeeld aan instant payments. Maar toch, het meest belangrijke argument voor het behoud van bankoverschrijvingen en IBAN is dat er heel veel instanties zijn die ervan afhankelijk zijn. Het is een afhankelijkheid die steeds meer met tegenzin wordt geaccepteerd, maar de afhankelijkheid is er nog wel. Mocht er een vrije marktkeuze ontstaan, waarbij niet iedereen nagenoeg gedwongen wordt om een lokale bankrekening te openen, dan zou het wel heel snel met bankoverschrijvingen, en dus ook met IBAN, gedaan kunnen zijn.